HET MEEST RECENTE NUMMER VAN F&P, december 2020:
FILOSOFIE & PRAKTIJK, 41 (2020) 4, thema:
WAAROM NIET LEZEN?
“Waarom niet lezen?” kun je uiteraard op
meer dan één manier lezen. Het zou uitleg kunnen geven over de redenen om niet te lezen. En aanbevelen om daarvoor
in de plaats alle praatshows op de televisie te bekijken. Het zou echter ook
kunnen uitleggen waarom je niet zou lezen
in plaats van alle praatshows op televisie te bekijken. Hoe dan ook,
voorafgegaan door een toelichtend ‘woord vooraf’ van Leon Pijnenburg die voor
de vertaling zorgde, volgt de bijdrage van Jürgen Habermas “Waarom niet lezen?”
Vervolgens breekt Patrick Delaere een
lans voor het lezen van “een schrijver van buitencategorie proza, die meer literaire
prijzen won dan welke andere auteur ook, en die samen met William Faulkner de
ruggengraat vormde van de 20ste eeuwse Amerikaanse literatuur,
volgens collega schrijver Philip Roth.” Daar komt nog als extra reden bij dat
veel mensen onder de veertig de romancier en hoogleraar Saul Bellow – want om
hem gaat het hier – vandaag de dag niet meer kennen. Zijn werk, aldus Delaere,
lijkt nu al op het kerkhof van vergeten boeken te zijn beland. En dus spreekt
hij in “Saul Bellows romaneske waarheid” de hoop uit dat literatuurminnaars het
tij voor dit dreigende verlies snel zullen doen keren, waarbij hij tevens aannemelijk
wil maken dat ook filosofen reden hebben zich dat mogelijke verlies aan te trekken.
In zijn bijdrage “Zwart en wit in het licht van de rede, over Kant en racisme” richt Herman
van Erp zich op het betoog van de Nigeriaanse filosoof Emmanuel Eze waarin
deze stelt dat Kants begrip van rationaliteit, evenals dat van Habermas,
racistisch is. Daarbij valt het zeker niet te ontkennen dat tot in het recente
verleden antropologische theorieën het begrip rationaliteit vaak op racistische
wijze hebben gebruikt, alsof niet-Westerse volkeren minder rationeel zouden
zijn. Daarbij gaat Van Erp tevens in op de Kameroense filosoof Achille Mbembe en
diens aansprekende cultuurfilosofische analyse van wat als ‘zwarte rede’
getypeerd kan worden. Het debat over racisme roept vandaag de dag heftige
emoties op, juist vanwege het toenemende ‘identiteits-denken’ (zie daarvoor het
voorafgaand themanummer van F&P). Standpunten en individuen botsen, en je
kunt je afvragen of het niet mogelijk is dat de deelnemers aan het debat “de
botsing van hun kritiek met enige humor kunnen bezien en begrip voor elkaars
standpunten kunnen opbrengen?”
Je zou kunnen zeggen dat dat laatste –
humor en begrip – de uitkomst is, in elk geval ten dele, van de volgende
bijdrage, “Twee voetnoten, over discriminatie en racisme bij David Hume” door
Ton Vink. Vanwege een racistische voetnoot in een van de essays van David Hume
besloot de universiteit van Edinburgh onlangs diens naam van een naar hem
vernoemd universiteitsgebouw te schrappen. Het gebouw moest nu maar vernoemd
worden naar de locatie ervan: 40
George Square. Helaas ontdekte een derde-jaars student dat de nieuwe naamgever,
George Brown, een 18-eeuwse soldaat was, wiens familie enkele van de grootste
suikerplantages op Jamaica exploiteerde, met meer dan 1.000 slaven. Men is in
gesprek met elkaar! Dat doet overigens niets af aan de vraag of Hume zich in
het essay dat aanleiding tot deze commotie is, eigenlijk wel steeds aan zijn
eigen kennistheoretische uitgangspunten heeft gehouden.
In zijn “Minima
Philosophica: Optimisme of mooipraterij over natuur in het tijdperk van de
mens?” onderzoekt Jozef Keulartz de vraag of, en zo ja tot op welke hoogte, het
optimisme over de veronderstelde sterke vergroting van de biodiversiteit door
de moderne mens gerechtvaardigd is. Worden we daar echt blij van?
Vervolgens bespreekt Kees Hellingman Hoe
de evolutie onze kijk op de wereld verdiept geschreven door Mark van Vugt. Na informatie over een prijsvraag van
de Vereniging van Ethici in Nederland besluit een korte rubriek Signalementen
dit nummer van F&P.
----------------------------------------