Het treft dat het
thema van zijn bijdrage hier verrassend goed bij aansluit: “Als een filosoof de
pen opneemt dan is dat om te schrijven over dingen die hij niet begrijpt. In
dit essay probeer ik de vraag te beantwoorden waarom mensen zichzelf serieus
zouden moeten nemen. Met boeken en artikelen over ironie of authenticiteit kan
een filosofische bibliotheek worden gevuld; om de vraag wat onder ernst moet
worden verstaan hebben veel minder denkers zich bekreund.” Mensen zien zich
gesteld voor ‘the weird problem of having a life’, en dat vraagt bij tijd en
wijle om ernstige overwegingen. Maar om welke ernst gaat het dan? Metafysische
ernst? Epistemische ernst? Morele ernst? Het verrassende resultaat is “een
kleine apologie van de ernst”.
Die ernst keert terug in de bijdrage
“Een kleine burgerschapsdiagnostiek. Over het belang van megalomane burgers in
tijden van klimaat- en coronacrisis” door François Levrau, meer speciaal in de
vraag wat er van burgers verwacht kan worden, en misschien ook wel verwacht
moet worden. Want het creëren van een stabiele en gezonde samenleving is niet
alleen afhangkelijk van de robuustheid van regels, wetten, straffen en sociale
instituties, maar zeker ook van kwaliteiten, eigenschappen en gedragingen van
burgers. En derhalve besluit Levrau: “Zo beschouwd zijn politiek en burgerschap
innig met elkaar verweven en staat of valt de stabiliteit en rechtvaardigheid
van een samenleving met de mate waarin burgers ook in hun dagdagelijkse
handelingen en keuzes – in hun persoonlijke ethos – zoveel als mogelijk
tegemoet komen aan wat de regels, wetten, sociale instituten willen
gerealiseerd zien worden. In een tijd waarin mensen de handleiding van het
leven vooral in zichzelf lijken te (moeten) zoeken teneinde zich onbelemmerd te
kunnen ontwikkelen, is dit alles behalve evident. Hierin schuilt een
belangrijke maatschappelijke en politieke opdracht.”
Natuurlijk speelt – in coronatijden niet
zonder ironie – ernst ook een rol in de discussie rond ‘voltooid leven’ en in
het over dat onderwerp aangekondigde wetsvoorstel. In zijn bijdrage “The Long
and Winding Road van de Wet Voltooide Leven. Over het Perspectief-onderzoek
inzake ‘voltooid leven’” gaat Ton Vink nader in op het onderzoeksrapport
“Perspectieven op de doodswens van ouderen die niet ernstig ziek zijn: de
mensen en de cijfers” door de commissie Van Wijngaarden. We zijn in afwachting
van het definitieve sluitstuk van de lange en moeizame weg die moe(s)t leiden
naar de Wet Voltooid Leven. Met op zichzelf prijzenswaardige inzet heeft D66
Kamerlid Pia Dijkstra op de dag van de presentatie van het bewuste rapport van
de commissie-Van Wijngaarden laten weten dat zij binnen een paar weken – Corona
moest haar ware gezicht nog laten zien – een wetsvoorstel wil indienen “voor
hulp aan ouderen die vinden dat hun leven voltooid is.” Want volgens haar biedt
het onderzoek van de commissie-Van Wijngaarden daar voldoende aanknopingspunten
voor. Voor alle zekerheid, de ‘hulp’ die Dijkstra op het oog heeft, is hulp bij
de zelfdoding van de ouderen in kwestie. En daar wordt vanzelfsprekend heel
verschillend over gedacht.
De “Minima Philosophica: Een eigentijds
gesprek” door Tim van Heuven en Lieve de Vreede werpen in dialoogvorm een
relativerende kijk op al die ernst in corona- en andere tijden: “In ons hele gesprek
heeft u nog geen moment gelachen of opgemerkt hoe prachtig de zon weerspiegeld
wordt door de met dauw beslagen takken van de bomen. Kijk eens om u heen!
Geniet, leef, lach… Verwonder!”
Vervolgens bespreekt Kees Vuyk De democratie denken. Werk in uitvoering geschreven door Pierre
Rosanvallon, en Casper Verstegen Theorie
van de kraal: Kapitaal – Ras – Fascisme
door Willem Schinkel en Rogier van Reekum. Een deze keer extra
uitgebreide rubriek Signalementen besluit dit nummer van F&P.
----------------------------------------